Ali Genç Yazdı KETEM den Haberiniz var mı

KETEM’in ne işe yaradığını bilmemekle birlikte, az sayıda insanın bu kuruluştan haberi olduğunu düşünüyorum. Sevgili Alper Şirvan ile tanıştığımda duymuştum KETEM'i… Orada çalıştığını söylemişti. Ben de çok merak edip irdelememiştim açıkçası. Nedir, ne iş yapar, neye hizmet eder bu KETEM?

Araştırmalarımın sonucunu, siz değerli okuyucularımla paylaşmak gerekliliğini hissedip aldım kalemi elime... Ulusal Kanser Kontrol Programı 2008 yılından itibaren yürütülüyor. Bu yıldan itibaren 81 ilde KETEM yani Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi kuruldu. Son düzenlemeyle KETEM'ler, sağlıklı hayat merkezlerine bağlı birimler olarak hizmet vermeye devam ediyor.

Kulağa hoş gelmeyen ‘kanser’ sözcüğü maalesef hayatımızın gerçeği… Ya sizde, ya yakınınızda ya da bir tanıdığınızda ortaya çıkınca konuya hassasiyetiniz şekilleniyor. Günümüzde kanser, hem dünya çapında hem de ülkemiz özelinde ölüm nedenleri arasında ikinci sırada. Dünya genelinde yaklaşık her 6 ölümden biri, ülkemizde ise her 5 ölümden biri kanser nedeniyle gerçekleşmektedir.

Kanserden ölümlerin yaklaşık üçte biri tütün kullanımı, yüksek beden kitle indeksi (fazla kilolu ya da şişman/obez olma), meyve ve sebzeden fakir beslenme, yetersiz fiziksel aktivite ve alkol tüketimi gibi başlıca beş davranışsal ve beslenme ile ilgili risk faktöründen kaynaklanıyor. Oysa günümüzde kanser vakalarının yüzde 30-50’ye yakınının, risk faktörlerinden kaçınma ve mevcut kanıta dayalı önleme stratejilerinin uygulanması yoluyla önlenebilir durumda olduğu biliniyor. Ayrıca, erken tanı konmuş ve uygun şekilde tedavi edilmişse birçok kanser hastalığının üstesinden gelinme olasılığı da yüksek.

‘Erken teşhis hayat kurtarır’ prensibiyle yola çıkarak meme, rahim ve bağırsak kanseri için taramalar yapılıyor. Verilen hizmetin tamamı ücretsiz. Meme kanseri taraması için mamografi çekiliyor (40-69 yaş arası kadınlar). Çekilen filmler, elektronik ortamda Ankara’daki merkezi birime gönderiliyor ve orada birden fazla uzman tarafından değerlendirilip çıkan sonuç olumsuz olursa ileri tetkike yönlendiriliyor hasta… Rahim kanseri taraması için HPV-Smear adlı test yapılıyor (30-65 yaş arası kadınlar). O testin sonucuna göre yine ileri tetkike yönlendirme (sevk) yapılıyor. Bağırsak (kolorektal) kanseri içinse GGT adlı kit veriliyor kişiye (50-70 yaş arası kadın erkek herkes). Bu, hamilelik testi gibi bir çalışma. Vatandaş, verilen kiti uygulayıp sonucu KETEM'e bildiriyor. Burada da pozitif çıkarsa ileri tetkike sevk ediliyor.

Kanser konusunda halkın bilgilendirilmesi, bilinçlendirilmesi kanserden korunma ve erken tanı amacıyla eğitimler düzenliyor. En büyük amacı toplumda kanser konusunda farkındalık yaratmak, yüz yüze eğitimlerle kişileri korunma yöntemleri, tarama programları hakkında bilgilendirmek olduğunu söyleyebiliriz.

Trabzon merkezde ve Akçaabat ilçesinde bulunan KETEM, ulaşılabilirlik ve erişebilirlik açısından yetersiz olduğunu belirtmem gerekir. Bölgemizin en ölümcül ve hasta sayısı açısından en yüksek hastalığı olan kanserin, önlenebilir ve erken teşhis için; her ilçeye cihazları eksiksiz KETEM kurulmalı. Mevcut durum çok iç açıcı değil aslında... Mobil tarama ünitesi belli zaman diliminde ilçeleri gezerek tarama yapıyor. İlk tarama ilçemiz Araklı' dan başladı ve şuan da Maçka ilçesinde görev yapıyor. Trabzon'da bir adet mamografi cihazı olduğu ve mobil olarak göreve çıktığı için hastalar günlerce beklemek zorunda kalıyor. Bu eksikliğin giderilmesi büyük temennim olacak. Mobil araç haftaya Yomra'da olacak. Sırasıyla Arsin, Sürmene ve Çaykara ilçelerinde görev yapacak.

Sakın ‘Bana bir şey olmaz’ demeyin! İhmal etmeden, ücretsiz sunulan bu imkandan yararlanmanızı tavsiye ederim.