31 MART 2024
ARAKLI YEREL SEÇİMLERİNİN ANALİZİ -III-
Mehmet Akif Bal
Araklı’daki Yerel Seçim Sonuçları Aslında Ne Diyor?
Seçmenin ortaya koyduğu irade ile, AK Parti’nin mahallelerdeki oyların ezici çoğunluğunu alma üstünlüğü kalmamıştır. Muhalefetin aldığı toplam oy, pek çok mahallede iktidarın aldığı oyu geçmiştir. Çoğu mahallede muhalefetin toplam oyları artık iktidarın oylarından fazladır. İktidar cephesinin, mahallelerde yaşanan bu ciddi oy kaybının sebeplerini elbette iyi araştırması elzemdir. Muhalefet de bir olamamanın, oylarını artıramamanın, seçmenin sandığa gitmemesinin, gidip de oyunu geçersiz atmasının sebeplerini iyi okumalı ve üzerine düşenleri yapmalıdır. Araklı’daki seçim bu açıdan sadece iktidara değil, muhalefete de ciddi bir uyarı içermektedir. Bilinmeli ki bu ülkedeki demokrasi kültürü ve insan yaşamındaki kalite, iktidarın ve muhalefetin yoğun çalışmalarıyla yükselecektir.
İktidar cephesinin oy kayıplarına sebep olan hususları “ciddiyetle” araştırması gerekir. Bu açıdan; “Yönetici kalitesindeki aşınmaların, karar vericilerin kaliteli yönetici adayları yerine kolay idare edilir profillere yönelmesinin, geçmiş dönemdeki yerel siyasi aktörlerin silik yaklaşımlarının, yöneticilerin halk nazarındaki değer kaybının, çalışma ortamlarındaki liyakat problemlerinin, adam kayırmacılığın, yönetime aile ilişkilerini karıştırmanın, rantçılığın, fırsatçılığın, aç gözlülüğün, halkın hassasiyetlerini gör(e)memenin, çevre konularındaki duyarsızlıkların ve özellikle Taşönü çöplüğü ile Araklı insanının çok meşgul edilmesinin, Taşönü çöplüğüne dair verilen sözlerin tutulmayışının ve geçmiş dönem yerel yönetiminin bu konuyu kökten çözecek yaklaşımlara sahip bir iradesinin olmayışının, doğal ve tarihi mirasa yönelik ciddi yatırımların yapılmayışının, Araklı’nın en büyük istikbali olan doğa ve tarih turizmine hak ettiği ölçekte hazırlanamayışının, tarıma dair herhangi bir planlama ve icraatın olmayışının, tarım alanlarını ısrarla yapılaşmaya açmanın, su kaynaklarını kirleten sebepleri engelleyememenin, rantçı yaklaşımlara sahip ama insani yaklaşımlardan uzak bir şehircilik görünümlü betonlaşmanın, HES ve taş kırma tesisleri tartışmalarıyla halkı usandırmanın ve çok ciddi güven kaybının, Araklı’da mahallelere yönelik yatırımların eşit yapılmayışının, verilen sözlerin tutulmayışının, bürokratik lakaytlığın, israfın, kamu zararının, vaad edilenlerin çok önemli kısmının yapılmayışının, Araklı’da halen elektriksiz ve susuz mahallelerin olmasının, Araklı’nın çoğu mahalle yolunun halen büyük problemlerinin olmasının, Araklı’nın kentsel dönüşümünün yapılmayışının, Araklı merkez altyapısının çok büyük problemler taşımasının, Araklı-Bayburt yolunun bitirilmeyişinin ve sahil yolu ile Araklı bağlantısının hala gerçekleştirilemeyişinin, Araklı’daki geçmiş yerel yönetimlerin bir kültürel atılım yapacak politikalara ve vizyona sahip olamayışının, tarihi alanların yapılaşmaya açılmasının, Araklı’daki zararlı madde kullanımının artmasının, ahlaki problemler nedeniyle aile kurumunun zarar görmesinin, neslin tehlike altında olmasının, insan yetiştirmedeki en önemli alan olan eğitim altyapısındaki sıkıntıların, çok ciddi ve genel bir konu olan emeklilerin gelir mağduriyetlerinin”, son yerel seçimdeki menfi sonuçlara etkilerinin olup olmadığının ciddiyetle, samimiyetle, hassasiyetle ve ısrarla araştırılması gerekmektedir. Çünkü birilerinin fırsatçılığı, iş takipçiliği, adam kayırmacılığı vs. siyasete ve yöneticilere sürekli bedel ödetmektedir. Dolayısıyla bu problemlerin önce tespiti ve sonra çözümüne yönelik hassas adımlar atılmadığı sürece, halkın gelecek seçimlerdeki tepkisinin çok daha farklı ve siyasete faturasının çok kapsamlı olacağı bilinmelidir.
Geçmiş Yerel Seçimler İle 31 Mart Seçimlerinin Kıyası
31 Mart 2024 seçimlerinin analizi Araklı seçimleri ve seçmeni hakkında ciddi bir kıyas imkanı verirken, önceki yerel seçimlerin 31 Mart 2024’le kıyası ise çok daha dikkat çekici bilgilere ulaşmamızı sağlamaktadır. Bu açıdan, 2009 yerel seçimlerinden yola çıkarak Araklı’yı değerlendirmek istiyoruz.
29 Mart 2009’daki Araklı yerel seçimlerine 11.312 seçmen ve 43 sandık ile başlanmıştır. AK Parti’den Recep Çebi 4075 oy, SP’den Ümit İsmailçebioğlu 3924 oy, MHP’den Murat Şahintürk 283 oy, CHP’den Kemal Civelek 61 oy, BBP’den Mustafa Tilki 52 oy, DSP’den Zekeriya Vural 39 oy, BTP’den Saniye Şahin 15 oy almıştır. Toplam 8449 oyun geçerli, 325 oyun geçersiz sayıldığı seçime katılım %77.56 oranında gerçekleşmiştir. Partilerin aldıkları oy yüzdeleri ise şöyle gerçekleşmiştir: AK Parti %48.2, SP %46.4, MHP %3.35, CHP %0.72, BBP %0.62, DSP %0.46, BTP %0.18. 2009 seçimlerinde belde belediyelerindeki oy dağılımı şu şekilde olmuştur: Çankaya’da AK Partili Burhan Akyıldız 349 oy (%82.7), Erenler’de SP’li Ömer Bektaş 499 oy (%46.3), Yeşilyurt’ta AK Partili Hüseyin Kalaycı 827 oy (%51.6).
30 Mart 2014 seçimleri öncesinde Trabzon’un büyükşehir olması Araklı’daki yerel seçimleri hem nitelik hem de hacim olarak etkilemiştir. Bu seçimlere Araklı 33.681 seçmen ve 144 sandık ile girmiştir. Seçimde AK Parti adayı Recep Çebi 16.023 oy, SP’li Ümit İsmailçebioğlu 8481 oy, MHP’li Abdülbaki Malkoçoğlu 914 oy, CHP’li Adnan Beşir 741 oy, DP’li Abdul Erbay 155 oy, BBP’li Kamuran Gökbudak 66 oy, Bağımsız aday Hazer Çavuşoğlu 57 oy almıştır. Seçimde AK Parti %60.4, SP %32.0, MHP %3.45, CHP %2.80 oranında oy elde etmiştir. Kullanılan toplam 26.500 oy geçerli, 833 oy geçersiz sayılmıştır. Seçime katılım oranı ise %81.15 olmuştur.
31 Mart 2019 tarihinde Araklı’da yapılan seçimde toplam 152 sandıkta oy kullanılmıştır. 2019’da toplam seçmen sayısı 37.051 olup, sandığa giden seçmen sayısı 30.245 kişidir. Kullanılan 1153 oy geçersiz sayılmıştır. Seçime katılım oranı %81.63 olarak gerçekleşmiştir. Bu seçimde AK Parti adayı Recep Çebi 15.089 oy, SP adayı Ümit İsmailçebioğlu 6276 oy, BBP adayı Hamit Baycan 4538 oy, İYİ Parti adayı Hasan Suiçmez 2655 oy almıştır. Partilerin oy dağılım yüzdesi şöyledir: AK Parti %51.87, SP %21.57, BBP %15.60, İYİ Parti %9.13, DP %1.15, Bağımsız aday %0.86, DSP %0.25.
31 Mart 2019 yerel seçimlerinin belediye meclisi kısmındaki rakamlar ise şu şekildedir: AK Parti 16.738 (%58.07), SP 5214 (%18.10), BBP 3303 (%11.46), İYİ Parti 2880 (%10), Demokrat Parti 332 (%1.15), BTP 197 (%0.68), DSP 72 (%0.25), TKP 43 (%0.15), Vatan Partisi 40 (%0.14). . 2019 yerel seçimlerine belediye genel meclisi açısından bakıldığında; AK Parti 16.730 oy (%58), Saadet Partisi 5214 oy (%18.10), BBP 3303 oy (%11.46), İYİ Parti 2880 0y (%10) aldığı görülür. Diğer partilerin belediye genel meclisi için aldığı oylar şöyledir: DP 332, BTP 197, DSP 72, TKP 32, Vatan 40. Bu sayılarla birlikte belediye meclisi seçiminde AK Parti 12, MHP 1, SP 2 üye çıkarmıştır. Meclis üyelerin sadece 1’i kadındır.
2019 yerel seçimiyle 2024 yerel seçimi, alınan oy oranı ve oy sayısı açılarından kıyaslandığında; AK Parti’nin 2019’da aldığı %51.87 oranındaki oy yüzdesi 2024’de %42.09’a, yani 2019’daki 15.089 oy 2024’de 10.930 oya gerilemiştir. Saadet Partisinin 2019’daki %21.57 oy yüzdesi 2024’de %16.06’ya, yani 2019’daki 6276 oy 2024’de 4171 oya inmiştir. BBP’nin 2019’daki %15.60 oy yüzdesi 2024’de %2.89’a, yani 2019’daki 4538 oyu 2024’de 751’e düşmüştür. BTP’nin 2019’daki %0.73 olan oy yüzdesi ise 2024’de %1.49’a çıkmış yani BTP oylarını 212’den 388’e çıkarmıştır.
Partilerin 2024’deki oy oranlarına bakıldığında; en başta AK Parti’nin 2019 yerel seçimlerindeki 15 bin olan oyunun 2024’de 10 bine düştüğü ve dolayısıyla 5000 civarındaki oyunu kaybettiği görülmektedir. AK Parti’nin ortalama 5000 oyu olduğu gibi Yeniden Refah Partisi’ne ve bağımsız adaya gitmiştir. Zaten YRP’nin aldığı oy sayısı da bunu doğrulamaktadır. İYİ Parti’nin 2019’daki 2655 olan oyu bu seçimde Saadet Partisi’ne gitmemiştir. Çünkü Saadet Partisi hem 2019’daki oylarında ciddi kayba uğramış hem de İYİ Parti ile gelmesi gereken oylar Saadet Partisinin oy hesabına yansımamıştır. Saadet Partisinin 2019’da aldığı yüksek oy oranı ortada yoktur. Saadet Partisi’nin oylarının YRP’ye, İYİ Parti oylarının ise CHP’ye ve bağımsız adaya gittiği kuvvetle muhtemeldir. Yani Saadet Partisi, İYİ Parti ve BBP’nin oylarının bir kısmı YRP ve bağımsız aday Yusuf Durmuş’a gitmiştir. Bu rakamlardan bakıldığında; AK Parti, Saadet Partisi, BBP ciddi anlamda oy kaybına uğramıştır. Yeniden Refah Partisi, Bağımsız aday Yusuf Durmuş ve BTP, diğer partilerden oy alan adaylar olarak gözükmektedirler.
Devamı Var…
Mehmet Akif Bal
Tarihçi-Yazar
Gazi Üniversitesi Öğretim Görevlisi
Yorum Yazın